تمرین ۱-۱۲ فصل دوم فیزیک یازدهم
یک یاختهی عصبی (نورون) را میتوان با یک خازن تخت مدلسازی کرد، بهطوری که غشای سلول به عنوان دیالکتریک و یونهای باردار با علامت مخالف که در دو طرف غشا هستند، به عنوان بارهای روی صفحههای خازن عمل کنند (شکل روبهرو). ظرفیت یک سلول عصبی و تعداد یونهای لازم (با فرض آنکه هر یون یک بار بنیادی یونیده باشد)، برای آنکه یک اختلاف پتانسیل $۵۸ \text{mV}$ ایجاد شود چقدر است؟ فرض کنید غشا دارای ثابت دیالکتریک $K = ۳/۰$ و ضخامت $nm \circ ۱۰/۰$ و مساحت سطح $m^۲ \circ ۱/۰ \times ۱۰^{-۱۰}$ است.
پاسخ تشریحی و گام به گام تمرین ۱-۱۲ فصل دوم فیزیک یازدهم
این تمرین یک کاربرد عالی از مدلسازی سلولهای زیستی (نورون) با استفاده از مفهوم **خازن** در فیزیک است. 🧠 بیایید این مسئله را در دو بخش حل کنیم.
---
## ۱. محاسبه ظرفیت خازنی سلول ($C$)
ظرفیت خازن تخت با دیالکتریک از رابطهی زیر محاسبه میشود:
$$\mathbf{C = K \varepsilon_{۰} \frac{A}{d}}$$
### اطلاعات و تبدیل واحدها
* ثابت دیالکتریک غشا: $K = ۳.۰$
* ضخامت غشا (فاصلهی صفحات): $d = ۱۰.۰ \ nm = ۱۰.۰ \times ۱۰^{-۹} \ m = ۱.۰ \times ۱۰^{-۸} \ m$
* مساحت غشا: $A = ۱.۰ \times ۱۰^{-۱۰} \ m^۲$
* ثابت گذردهی خلأ: $\varepsilon_{۰} \approx ۸.۸۵ \times ۱۰^{-۱۲} \ \frac{F}{m}$
### محاسبه
$$C = (۳.۰) \times (۸.۸۵ \times ۱۰^{-۱۲}) \times \frac{۱.۰ \times ۱۰^{-۱۰}}{۱.۰ \times ۱۰^{-۸}}$$
$$C = (۲۶.۵۵) \times ۱۰^{-۱۲} \times (۱۰^{-۲}) \ F$$
$$C = ۲۶.۵۵ \times ۱۰^{-۱۴} \ F$$
$$\mathbf{C \approx ۲.۶۶ \times ۱۰^{-۱۳} \ F}$$
**پاسخ ظرفیت:** ظرفیت خازنی سلول تقریباً $\mathbf{۲.۶۶ \times ۱۰^{-۱۳} \ F}$ است.
---
## ۲. محاسبه تعداد یونهای لازم ($N$)
ابتدا مقدار بار $(Q)$ لازم برای ایجاد اختلاف پتانسیل $\Delta V$ را محاسبه میکنیم. سپس این بار را بر بار بنیادی $(e)$ تقسیم میکنیم.
### اطلاعات و تبدیل واحدها
* ظرفیت: $C \approx ۲.۶۶ \times ۱۰^{-۱۳} \ F$
* اختلاف پتانسیل: $\Delta V = ۵۸ \text{ mV} = ۵۸ \times ۱۰^{-۳} \ V$
* بار بنیادی: $e \approx ۱.۶ \times ۱۰^{-۱۹} \ C$
### محاسبه بار $(Q)$
از رابطهی $Q = C \Delta V$ استفاده میکنیم:
$$Q = (۲.۶۶ \times ۱۰^{-۱۳} \ F) \times (۵۸ \times ۱۰^{-۳} \ V)$$
$$Q \approx ۱۵۴.۲۸ \times ۱۰^{-۱۶} \ C \approx ۱.۵۴ \times ۱۰^{-۱۴} \ C$$
### محاسبه تعداد یونها $(N)$
تعداد یونها از رابطهی کوانتیده بودن بار به دست میآید: $N = \frac{Q}{e}$
$$N = \frac{۱.۵۴ \times ۱۰^{-۱۴} \ C}{۱.۶ \times ۱۰^{-۱۹} \ C}$$
$$N \approx ۰.۹۶۲۵ \times ۱۰^{۵} \text{ یون}$$
$$\mathbf{N \approx ۹.۶ \times ۱۰^{۴} \ \text{یون}}$$
**پاسخ تعداد یون:** برای ایجاد اختلاف پتانسیل $۵۸ \text{ mV}$، تقریباً $\mathbf{۹.۶ \times ۱۰^{۴}}$ یون لازم است. 💡